گروه کوهنوردی کوهیاران پارس ـ شیراز

تاسیس 1362

روشهای عبور از رودخانه (قسمت پنجم) - محمد کریمی

عبور از رودخانه با استفاده از طناب و ابزار فنی

1ـ با استفاده از دو کارگاه در یک طرف رودخانه

در این روش دو کارگاه حمایتی در امتداد یکی از کرانه های رودخانه و با فاصله از یکدیگر برپا می گردد. (کارگاههای شماره 1 و 2).

 فرد عبور کننده می بایست از کنار کارگاه شماره یک و به صورت زاویه دار اقدام به عبور از رودخانه نماید. هر دو کارگاه وظیفه حمایت شخص را بر عهده خواهند داشت و شخص همواره باید رو به بالا دست رودخانه داشته باشد. چنانچه در این روش به هر دلیل تعادل شخص به هم خورده و درون آب بیافتد کارگاه شماره یک باید عمل طناب دادن را متوقف کرده و طناب را درون کارگاه ثابت و بدون حرکت نگاه دارد. در این حالت کارگاه دوم با جمع کردن طناب سبب می گردد که شخص در یک مسیر قوس دار حول محور کارگاه اول به کرانه رودخانه و در نتیجه به ساحل هدایت گردد.

2ـ با استفاده از دو کارگاه در طرفین رودخانه

روش اول:

 بعد از عبور موفق نفر اول از عرض رودخانه با روش قبل، طناب به صورت زاویه  دار در دو طرف رودخانه و درون کارگاه فیکس می گردد. در این روش کارگاه اول باید نسبت به جهت جریان آب در بالا دست رودخانه و کارگاه دوم در پایین دست رودخانه و در کرانه مقابل برپا گردد. لازم به ذکر است که این طناب باید کاملا کشیده شود تا از قوس دار شدن طناب در صورت اعمال فشار به مرکز آن جلوگیری گردد. این کشش را می توان توسط یک گره پروسیک که بر روی طناب زده می شود و یا به کمک یکی از ابزارهای یکطرفه همچون یومار، ایجاد نمود. پس از ثابت شدن طناب کلیه نفرات در حالی که رو به بالاست رودخانه قرار دارند و طناب در پایین دست آنها قرار گرفته است با حمایت شدن بر روی طناب از سمت کارگاه اول به طرف کارگاه دوم شروع به حرکت نمایند.

نحوه حمایت نفرات برروی طناب با اتصال یک کارابین اسلینگ به روی طناب و متصل شدن آن به صندلی یا سینه نفرات انجام می شود.

البته می توان به جای استفاده از کارابین به صورت مستقیم، از یک قرقره ساده استفاده نمود. استفاده از قرقره بر روی طناب باعث روان تر شدن روند حرکت و لغزش ابزار حمایتی بر روی طناب می گردد.

در این روش در صورتی که تعادل شخص به هم خورده و درون آب بیافتد به دلیل بالا و پایین بودن کارگاها نسبت به جهت جریان آب و همچنین نیروی حاصل از جریان آب، شخص به راحتی بر روی طناب لغزیده و به کمک جریان آب به سمت کارگاهی که در پایین دست رودخانه برپا شده هدایت می گردد.

روش دوم:

در این روش دو کارگاه در طرفین رودخانه و روبروی یکدیگر برپا می گردد و نفرات باید به کمک دو رشته طناب از دو طرف رودخانه حمایت گردند. در این حالت فرد باید از کنار یکی از کارگاهها در حالی که رو به بالا دست رودخانه دارد به صورت مورب از بالا دست رودخانه به سمت پایین دست و کرانه دیگر رودخانه حرکت نماید. هر دو کارگاه وظیفه حمایت کردن نفرات را بر عهده دارند. اما نحوه حمایت کردن آنها با یکدیگر متفاوت است. بدین صورت که کارگاهی که فرد از کنار آن اقدام به حرکت می نماید و از آن دور می شود عمل اضافه کردن طناب و کارگاه دوم عمل جمع کردن طناب را بر عهده دارند.

در این روش چنانچه تعادل شخص به هم خورده و دورن آب بیافتد با توجه به عرض رودخانه کارگاهی که فاصله شخص به آن نزدیک تر است اقدام به جمع کردن طناب و کارگاه دیگر عمل اضافه کردن طناب را انجام می دهند و در نتیجه شخص به صورت قوس دار و در جهت جریان آب به طرف کارگاه جمع کننده طناب کشیده خواهد شد.

 

توصیه های ایمنی

·        معمولا عبور از رودخانه بدون خیس شدن کاری نادر و در اقلیت به نظر می رسد لذا در اکثر عبورها پوشاک و بدن عبور کننده خیس و سرد می گردد. در برنامه هایی که نیاز به عبور از رودخانه است همواره متناسب با فصل اجرا پوشاک خشک اضافی به همراه داشته باشید تا در صورت لزوم بتوانید از آنها بهره بگیرید. معمولا خوردن یک نوشیدنی گرم در فصول سرد بعد از عبور می تواند بدن را تا حدی گرم نماید.

·        رودخانه ها جزئی از محیط کوهستان به شمار می روند و فراگیری علوم و فنون عبور از آنها لازمه هر برنامه و هر کوهنوردی می باشد.

·        آب در حال حرکت دارای نیروی بسیار زیادی می باشد لذا در برنامه ریزی ها و در هنگام عبور به این مورد توجه کرده و از مواجهه با شرایطی که مجبور شوید بین انجام دادن دو کار بد و بدتر یکی را انتخاب کنید بپرهیزید.

ضمیمه

در این قسمت به منظور لمس بهتر مفهوم کارگاهها و موقعیت مکانی احداث کارگاه عبور از رودخانه گزارشی از یک عملیات امداد و نجات که در اثر رعایت نشدن اصول ایمنی کارگاه و عدم توجه به محل برپایی کارگاههای عبور از رودخانه منجر به بروز حادثه فوت یکی از نجاتگران گردید ارائه می شود 

شرح گزارش:

در روز جمعه مورخ 7 اسفند ماه 1383 یک تیم 19 نفره از اعضای یک گشت کوهپیمایی مبادرت به اجرای برنامه راهپیمایی و بازدید از یکی از تنگه های زیبای شهرستان فیروزآباد فارس به نام تنگ هایقر می نمایند. سازمان هواشناسی کشور احتمال بارش باران را در نقاط مختلف استان پیش بینی نموده است. تیم مذکور در هوایی کاملا آفتابی وارد تنگ هایقر شده و چون در حین اجرای برنامه و با توجه به برنامه ریزی های انجام شده می بایست در دو قسمت از عرض رودخانه عبور کنند لذا از قبل یک حلقه طناب 50 متری را به همراه می آورند. در محل اول بعد از عبور کلیه نفرات، طناب باز شده و برای استفاده بعدی حمل می گردد. پس از عبور از نقطه دوم و با توجه به اینکه در ادامه مسیر دیگر نیازی به عبور از رودخانه نیست طناب به صورت ثابت برای زمان برگشت باقی می ماند. در هنگام بازگشت به دلیل بارش در دیگر نقاط استان و بالا دست رودخانه، سطح آب کمی بالا آمده و بر شدت جریان آن نیز افزوده   می گردد. این عامل سبب می شود تا تعدادی از اعضای ضعیف تیم توانایی خود را در عبور کافی ندانسته و نیاز به کمی استراحت پیدا می کنند. لذا بنا به تصمیم سرپرست، گروه به دو تیم 12 و 7 نفره تقسیم شده و قرار بر آن می شود تا تیم 7 نفره با کمی تاخیر نسبت به تیم دیگر اقدام به عبور از رودخانه نمایند. با توجه به اوضاع جدید رودخانه تیم اول با گذر از عرض رودخانه طناب ثابت را باز کرده و برای عبور دوم به آنجا حمل می نمایند. و بدین ترتیب تیم دوم را بدون داشتن طناب در آن سوی رودخانه باقی می گذارند.

بعد از گذشت زمان کوتاهی و با شروع بارش خفیف در منطقه هایقر و احتمال بدتر شدن اوضاع رودخانه تیم دوم بلافاصله اقدام به گذر از رودخانه به روش زنجیره ای می نماید ولی با توجه قرار داشتن محل عبور در ابتدای پیچ رودخانه و شدیدتر بودن جریان رودخانه در قوس خارجی پیچ در این محل، در حدود 5 متر باقیمانده ازعرض رودخانه، تعادل دو نفر ازآنها به هم خورده ودرون آب غوطه ور می شوند. این دو نفر پس از طی مسافتی در حدود 100 تا 150 متر خود را به تخته سنگی در کرانه راست رودخانه مهار کرده و از آب بیرون می آیند              (موقعیت Gروی نقشه) اما در موقعیتی قرار می گیرند که با بالا آمدن حجم آب رودخانه احتمال آب گرفتی آن نقطه نیز وجود دارد در نتیجه تعدادی از نفرات تیم مذکور خود را به سرعت از تنگه خارج و به وسیله تماس تلفنی تیم امداد و نجارت کوهستان جمعیت هلال احمر استان فارس را در جریان این رخداد قرار می دهند. با انتشار خبر فوق یک تیم چهار نفره امداد جهت بررسی وضعیت و تصمیم گیری در این رابطه از سوی هلال احمر استان به شهرستان فیروزآباد اعزام و از آنجا نیز پس از هماهنگیهای لازم و در اختیار گرفتن لوازم و تجهیزات مورد نیاز به تنگ هایقر اعزام  می گردد. تیم امدادی با رسیدن به محل حادثه و کسب اطلاعات لازم در ساعت 24 روز جمعه به وسیله تماس بی سیم با جمعیت شهرستان فیروزآباد اعلام درخواست کمک و اعزام نیروهای بیشتری از استان به محل حادثه می نماید. بعد ارسال پیام و تبادل اطلاعات بین تیم امداد و سرپرست گشت کوهپیمایی و کسب اطلاع از سلامت کلیه نفرات که به دلیل صدای جریان آب به سختی صورت می پذیرد. این تیم تصمیم به بررسی رودخانه در محل مذکور جهت یافتن راه مناسب برای عبور از رودخانه و رسیدن به اعضای گشت می نماید و در نهایت پس از بررسی های انجام شده سرپرست تیم امداد اقدام به برپایی یک کارگاه در کرانه راست رودخانه (موقعیت E ) نموده و یکی دیگر از افراد تیم با اتصال طناب به صندلی خود تصمیم به عبور از رودخانه می گیرد با استفاده از یک حلقه طناب 20 متری دیگر به وسیله گره بولین به سینه فرد عبور کننده زده می شود و ادامه آن بدون ایجاد کارگاه در حدود چند متری بالاتر از کارگاه E به عنوان هدایت در دستان فرد سوم گروه امداد قرار می گیرد و بدین ترتیب عملیات عبور، از محل هدایت طناب دوم (طناب 20 متری) و بالاتر از کارگاه E شروع می شود اما پس از عبور حدود  از عرض رودخانه به علت شدت زیاد جریان آب و خستگی ناشی از آن تعادل فرد عبور کننده به هم خورده و با هدایت طناب 20 متری و حول محور کارگاه (E) به صورت شناور در آب به کرانه رودخانه کشیده می شود.

در این هنگام و با توجه به مشاهده شدت جریان آب، یکی دیگر از اعضای تیم که به فن شنا نیز آشنایی کافی داشته اعلام می دارد که مسیر را تنها با شنا کردن می توان عبور کرد و ضمن کسب اجازه از سرپرست تیم و مجوز ایشان تصمیم به شنا کردن در عرض رودخانه و از نقطه (H) به سمت نقطه (D) می نماید. با استفاده از یک حلقه طناب 52 متری که به واسطه اتصال چند تکه طناب کوتاهتر حاصل می شود علاوه بر طناب اصلی متصل به کارگاه (E) گره دیگری به سینه شخص شناگر زده شده و وی با استفاده از کلیه ابزار ایمنی شامل صندلی صعود، کلاه کاسک و جلیقه نجات برای عبور از عرض رودخانه آماده می گردد.

بر خلاف زمان عبور شخص اول طناب متصل به سینه از کرانه راست رودخانه به مرکز رودخانه و در بین شکاف تخته سنگهای (A) و (B) منتقل شده و یکی دیگر از نفرات تیم وظیفه هدایت و کنترل این طناب را بدون وجود کارگاه بر عهده می گیرد. همچنین به دلیل تاریک بودن هوا نفر چهارم تیم به وسیله یک پروژکتور پرنور اقدام به نور پردازی در سطح رودخانه از روی سنگ (B) می نماید.

به هر حال شنا از نقطه (H) به سمت نقطه (D) آغاز می گردد. در حدود چند متری مانده به نقطه (D) و درست در ابتدای شروع تند آب رودخانه فریاد این شخص به گوش می رسد که طناب را بکشید. با شنیدن این کلمه شخص هدایت کننده طناب که در شکاف بین نقاط (A) و (B) قرار گرفته شروع به کشیدن طناب می نماید اما به دلیل وجود بار بر روی طناب و نیز فشار ناشی از جریان آب موفق به جمع کردن طناب در جهت خلاف جریان آب نمی شود و در نتیجه تصمیم می گیرد تا به سرعت به طول طناب اضافه کرده بلکه شناگر بتواند به سرعت قسمت تند آب رودخانه را رد نماید و این عمل را تا تمام شدن طول طناب و رسیدن آن به انتها ادامه می یابد. در این هنگام کارگاه (E) دچار ضربه شدیدی شده به طوری که در اثر ضربه وارده به کارگاه در حدود دو متر طناب از درون کارگاه بیرون کشیده می شود. با مشاهده چنین ضربه ای سرپرست تیم امداد بعد از فیکس کردن طناب کارگاه از نفرات دیگر تیم می خواهد که طناب هدایت را رها کرده و به کمک او بیایند. بنابراین هر سه نفر به وسیله چراغ قوه و پروژکتور به بازرسی سطح رودخانه و امتداد طناب کارگاه می پردازند که در نهایت بعد از گذشت حدود 20 دقیقه به پیکر بی جان امدادگر مذکور در زیر سطح آب و در نقطه (F نقشه) برخورد می کنند.

بررسی فنی حادثه

با توجه به اندازه گیری های انجام شده توسط یک تیم کارشناسی، مدتی بعد از حادثه، فاصله بین نقاط (H تا E) یعنی نقطه شروع به شنا و کارگاه، دقیقا برابر است با فاصله بین نقاط     (E و F) یعنی کارگاه و محل کشف جسد لذا از این اندازه گیری می توان چنین نتیجه گرفت فرد شنا کننده بدون هیچ گونه تغییری در طول طناب حمایتی از نقطه (H) به وسیله جریان آب به نقطه (F) منتقل شده است و در واقع می توان چنین بیان کرد که هیچ گونه عمل حمایت اعم از جمع شدن یا اضافه شدن طناب در کارگاه (E) صورت نگرفته است. از طرفی با توجه به ایجاد شوک شدید به کارگاه، و انجام یک آزمایش ساده فیزیکی می توان اینگونه نتیجه گرفت که طول طناب موجود بین کارگاه (E) و شخص شناگر قطعا بیشتر از فاصله وی از کارگاه بوده است و در واقع این طناب در اثر شدت جریان آب دارای قوس زیادی شده و یک خلاصی بین کارگاه و شخص در حال شنا ایجاد گردیده است و در نهایت اضافه کردن سریع طناب هدایت از نقاط (Aو B) سبب افزایش سرعت شناگر شده و در نهایت با صاف شدن قوس طناب کارگاه، ضربه شدیدی به کارگاه وارد آمده است. همانطور که ملاحظه می شود تمام علائم و شواهد موجود و در نتیجه بروز حادثه به دلیل نامناسب بودن محل کارگاه (E) نسبت به نقاط (A و B) و محل شروع شنا به وقوع پیوسته است.        

                                                                      والسلام

 

+ نوشته شده در  دوشنبه ۱۳۸۸/۱۲/۲۴ساعت 11:30  توسط روابط عمومی گروه کوهنوردی کوهیاران پارس  | 

 

Google


در كل اينترنت
در اين وبلاگ